Sensitisatie
Pijn = signalen uit lichaam x gevoeligheid zenuwstelsel
Volumeknoppen (gevoeligheid van het zenuwstelsel)
Alle verstoringen van de balans in de weefsels worden opgepikt door zenuwuiteinden. Deze informatie gaat naar het brein waarop een reactie volgt om de balans te herstellen. Vrijwel geen enkele van deze signalen bereikt (gelukkig) ons bewustzijn, het meeste gaat volledig op de automatische piloot. Zo gaan we 'vanzelf' verzitten als we iets te lang stilzitten. Maar op de weg vanuit het weefsel via het ruggenmerg naar het brein zitten er op zeker 5 plaatsen een soort volumeknoppen. Deze bepalen of een signaal verzwakt of juist versterkt worden. In deze laatste situatie spreken we van sensitisatie, het gevoeliger worden van het zenuwstelsel. Iedereen is op zijn wel eens gesensitiseerd.
​
Enkele voorbeelden:
-
Bij koorts kan je hele lichaam pijn doen. Dat komt niet door toegenomen lichamelijke schade maar door de toegenomen gevoeligheid in het zenuwstelsel, koorts kan namelijk een bedreiging zijn voor de gezondheid.
-
Als je drie dagen nauwelijks geslapen hebt, ben je prikkelbaarder en voel je je geradbraakt. Door het slaapgebrek is je energieniveau laag en daardoor word je gevoeliger in het zenuwstelsel en kan je dus eerder/meer pijn ervaren.
-
Als je aangeraakt wordt door iemand waar je verliefd op bent, dan heeft die aanraking een plezierig effect op je. Terwijl als je aangeraakt zou worden door iemand die je niet vertrouw, dan kan het onaangenaam of zelfs pijnlijk worden ervaren. Ook hier spelen contextuele factoren een belangrijke rol!
-
Veel vrouwen zijn bepaalde dagen van de maand wat gevoeliger dan andere dagen. De hormonale cyclus heeft in dit geval ook invloed op volumeknoppen.
In bovenstaande voorbeelden gaat het meestal om relatief korte perioden van verhoogde gevoeligheid waarna alles zich weer herstelt naar “normaal”. Er zijn echter ook oorzaken waardoor het zenuwstelsel voor een lange tijd extra gevoelig blijft. Denk bijvoorbeeld aan lange periodes van stress, een angstige ervaring (trauma), verwaarlozing in de jeugd, darmproblemen, relationele spanning, werkdruk en werkontevredenheid.
​
Pijnervaring is mede afhankelijk van context
De context waarin je je begeeft heeft een grote invloed op de ervaring van pijn. Zoals de pijnformule aangeeft heeft zowel de hoeveelheid “lichamelijke informatie” als de “gevoeligheid van het zenuwstelsel” een belangrijke rol in de ervaring van pijn. De context lijkt vooral invloed te hebben op de tweede component (gevoeligheid van het zenuwstelsel). Afhankelijk van de context maakt het brein de afweging tussen een “dreigende” of “veilige” ervaring. Aan de hand van onderstaand voorbeeld proberen we dit te verduidelijken.
​
Voorbeeld
Een jongetje is buiten aan het spelen met zijn vriendjes. Ze hebben plezier, ravotten heftig en gooien elkaar op de grond. Dit gebeurt allemaal in een veilige setting en in dit soort situaties wordt meestal geen pijn ervaren.
Stel nu dat hetzelfde jongetje zojuist een spelletje heeft verloren en hierdoor chagrijnig is geworden. Als hij vervolgens een kleine duw van zijn vriendje krijgt kan dit leiden tot het ervaren van pijn.
Het feit dat het jongetje net een spelletje heeft verloren, zorgt blijkbaar voor een heftigere reactie van de hersenen (een hogere gevoeligheid van het zenuwstelsel) op een lichamelijke prikkel die tijdens het ravotten helemaal niet zou lijden tot pijn. Dit is volledig normaal, we passen ons aan aan de situatie en de context.
De gitaarmetafoor
Voor dit idee van sensitisatie zou je ook de elektrische gitaarmetafoor kunnen gebruiken. Het volume wat je hoort hangt niet alleen af van hoe je speelt maar ook (vooral?) van hoe hoog de versterker staat.
Om iets zinnigs over pijn te zeggen moet je altijd naar beide componenten kijken: de conditie van het weefsel en de gevoeligheid van het zenuwstelsel. Je fasciatherapeut kan u daarbij helpen als je er zelf niet uit komt. Beide elementen zijn te beoordelen en te beïnvloeden.
Chronische pijn ontstaat als de emmer overloopt. We hoeven de emmer niet per sé leeg te krijgen, als we er maar zoveel uitkrijgen dat hij niet meer overloopt. Voor de één zal de meest effectieve manier zijn het weefsel weer in goede conditie te krijgen bij de ander zal het het uiten van onverwerkte emoties zijn, bij een ander het verbeteren van de voeding of de slaap. Meestal is het handig meerdere elementen tegelijk aan te pakken.
Praktische tips en links:
-
Print dit plaatje en vul het voor jezelf in. Welke factoren zijn de grootste pijnbeïnvloedende factoren (positief of negatief)?
De volgende keer dat je pijn toeneemt vraag je dan af of dat komt omdat er een andere belasting was of omdat je zenuwstelsel gevoeliger is geworden (en waardoor)
