Fascia
Laten we eens op een nieuwe manier naar het lichaam te kijken. Niet als een skelet waaraan spieren vastzitten en zich nog ergens organen bevinden. Maar laten we het zien als een flexibel aquarium waarin alle cellen leven. Het aquarium is gemaakt van bindweefselvliezen die een grote hoeveelheid vocht bij elkaar houden, het vocht waarin alle cellen leven en samenwerken. Deze vliezen en het vocht samen noemen we 'fascia'.
​
In de oertijd leefden ééncelligen in de zoute (basische) zee. Toen ze 'besloten' om te gaan samenwerken en meercellige organismen te worden wilden ze hetzelfde natte en basische leefklimaat behouden. De fascia zorgt daarvoor.
De vliezen zijn gemaakt van geweven collageenvezels, dun (zelden dikker dan 1,5 mm) maar wel super sterk, soepel en elastisch. Het vocht is in de vorm van een dunne gel, het universele smeermiddel van het hele lichaam. De gel wordt ook wel interstitiële vloeistof of grondsubstantie genoemd. De vliezen zijn soepel door de aanwezigheid van gel tussen de (collageen)vezels, mits de gel een normale, lage, mate van stroperigheid heeft
De primaire taken van de fascia zijn het beschermen en voeden van de cellen. Ook voert het de afvalstoffen die alle cellen produceren af. Er is continu productie van nieuwe gel, deze stroomt, pikt de afvalstoffen op van tussen de cellen, verzamelt zich in lymfevaten en voert alles af. Dit is een uitermate belangrijk proces. Zonder dit zou de gel snel vervuilen en zouden de cellen minder goed gaan functioneren en uiteindelijk sterven. Vergelijk maar met hoe een stad er uit ziet als de vuilophaaldienst een week gestaakt heeft.
De gel heeft vrijwel dezelfde samenstelling als het vocht in je gewrichten en zorgt ervoor dat alle spieren, organen en zenuwen wrijvingsloos ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Als het koud is, wordt de gel wat dikker, zodat bewegen wat moeilijker gaat. En bij warmte, wordt de gel juist meer vloeibaar en gaat het bewegen makkelijker. De 'warming up' die je doet voor een training zorgt er voor dat je soepel kan bewegen en de kans op blessures kleiner wordt. Dit heeft waarschijnlijk meer te maken met de verandering van de gel dan van de spieren.
Verschillende functies van fascia
Fascia ziet er op verschillende plekken anders uit en heeft ook verschillende specifieke functies. Je kunt spreken van de 'vijf V's van fascia':
1. Verbinding
Fascia verbindt alles met alles. Zo is een spier geen geisoleerde structuur; hij is via fascia heel sterk verbonden met de spieren die in het verlengde liggen, maar ook met de spieren die er naast liggen en met organen, zenuwen, bloedvaten etc.
2. Veerkracht
Fascia is zeer elastisch. Als we daar gebruik van maken, kunnen we heel efficiënt bewegen. Bij stevig doorlopen maken we gebruik van deze eigenschap, bij slenteren niet. Daarom is slenteren ook veel vermoeiender dan stevig doorlopen. De elasticiteit vermindert ook de kans op letsel en overbelasting, het is de grote schokdemper van het lichaam.
3. Vrijheid van bewegen
Als de gel in een goede conditie is, verloopt beweging wrijvingsloos; alles loopt 'gesmeerd'.
4. Voeding
De gel is voor onze cellen wat de zee is voor de vissen. Als de zee niet voldoende voedingsstoffen bevat of vervuild is, worden de vissen ziek. Als de gel te weinig voedingsstoffen bevat of bijvoorbeeld verzuurd is, worden onze cellen ziek. (volgens Pischinger is dit zo bij 95% van alle chronische aandoeningen)
5. Verandering
Fascia past zich continu aan, aan de omstandigheden. Als je te weinig beweegt, wordt het zwakker, en door training wordt fascia sterker. De vloeibaarheid van de gel verandert continu onder invloed van verschillende factoren zoals temperatuur, druk, beweging en zuurgraad/ontsteking.
​​
Leuk detail!
Bovenstaande 'vijf V's' zijn niet alleen belangrijk voor specifiek fascia, maar ook voor ons als mens in het algemeen.
Als we in ons dagelijks leven veerkrachtig zijn, ons vrij voelen, gezond eten, verbinding ervaren met vrienden/familie, heeft dat een positieve invloed op ons algemene functioneren. (zie ook: veerkracht.fit)
Vrijheid van beweging: in gezond weefsel glijdt alles mooi soepel over elkaar.
SAT = oppervlakkige fascia
deltoid = oppervlakkig spier
infraspin = diepe spier
humerus = kop van bovenarm
Fascia heeft een heel goede zenuwvoorziening. Er zijn bijvoorbeeld zenuwuiteinden die de spanning in de vliezen meten. Zij geven informatie over de stand van de gewrichten en over beweging door aan de hersenen.
Er zijn ook veel zenuwuiteinden die in de gaten houden of de gel nog gezond is. Zoals al eerder gezegd, is dit zeer belangrijk voor het functioneren van de cellen die in de gel leven. Als de gel verzuurt, geven de zenuwuiteinden dit direct door aan het brein. Dit is waarschijnlijk de belangrijkste bron van alle pijn in het bewegingsapparaat!! Voor het goed functioneren van het lichaam is de gezondheid van de gel uiterst belangrijk. Bij uitdroging neemt de verzuring toe en gaan er dus meer alarmsignalen naar de hersenen. Een optimale vochtbalans is van groot belang.
Zie hiervoor:
In het kort een gezonde fascia is van levensbelang voor het goed functioneren van het lichaam
En gezond betekent: sterk, soepel, gehydrateerd, licht basisch, pijnvrij en veerkrachtig.
Trauma, operaties, onderbelasten, ontsteking, stress, immobiliteit, uitdroging, verzuring en overbelasting kunnen de optimale situatie bedreigen. Dat kan vervelend zijn, stijfheid en pijn veroorzaken maar het is niet iets ernstigs. Bij problemen mag je ook gewoon blijven bewegen en alles doen, je kunt het weefsel niet beschadigen. En gelukkig is fascia goed te beïnvloedden. Vaak is gevarieerder gaan bewegen al voldoende om het weefsel soepeler te maken. Ook oefeningen met foamrollers en ballen kunnen helpen. Nemen de klachten daardoor niet af dan kan het zinnig zijn een fasciatherapeut te raadplegen. Fasciatherapeuten zijn er in getraind de conditie van fascia te analyseren en optimaliseren.
Behandeling van fascia:
De behandeling van fascia bestaat uit verschillende onderdelen:
-
de gel weer vloeibaar maken
-
de gel weer laten stromen zodat de afvalstoffen afgevoerd worden richting de lymfeknopen. De lymfeknopen zorgen voor verwijdering van de afvalstoffen. Op die manier neemt de verzuring van het weefsel af en daarmee ook vaak de pijn.
-
de fascia versterken
-
de fascia weer veerkrachtiger maken
​
De kern van de behandeling zal zijn de gel weer vloeibaarder te maken.
Bewegen is het belangrijkste middel hiervoor. Maar soms zijn manuele technieken nodig om lokale verhardingen ('densificaties') van de gel weer te laten smelten. Dit geldt vooral voor langbestaande en diepliggende verklevingen. Zelf kun je oefeningen doen met foamrollers en/of rubber ballen. Voorbeelden daarvan vind je op onze website veerkracht.fit